Nguồn gốc linh thiêng giữa lòng Kinh Bắc
Giữa vùng đất Kinh Bắc trầm mặc, nơi tiếng hát quan họ còn vang vọng trên triền sông Cầu, có một phiên chợ đặc biệt chỉ họp duy nhất một lần trong năm, vào đêm mùng 4 rạng mùng 5 tháng Giêng. Người dân gọi đó là chợ Âm Dương – nơi được tin rằng ranh giới giữa cõi người và cõi âm mỏng manh hơn bao giờ hết. Phiên chợ này ra đời từ một truyền tích xưa. Nghe kể rằng, thuở ấy, trong vùng từng có dịch bệnh hoành hành, khiến nhiều người mất đi, linh hồn chưa kịp siêu thoát. Dân làng thương xót, lập nên một buổi chợ đêm để tưởng nhớ và gửi chút lễ vật cho người đã khuất. Theo niềm tin dân gian, vào đúng đêm ấy, cõi âm – dương giao hòa, người sống có thể gặp lại người thân chỉ qua một nén hương và tấm lòng thành.
Không khí huyền ảo của phiên chợ nửa đêm
Chợ Âm Dương không giống bất kỳ phiên chợ nào khác. Khi màn đêm phủ xuống, khắp làng chỉ còn ánh nến lập lòe, khói hương quẩn quanh trong gió lạnh. Người đến chợ đi nhẹ, nói khẽ, không ai ồn ào hay mặc cả. Trong tay họ là bó hương, ít gạo nếp, vài đồng tiền vàng hay chiếc bánh trôi trắng tinh – những vật đơn sơ nhưng nặng trĩu nỗi niềm. Họ lặng lẽ đặt đồ lễ xuống đất, khấn thầm rồi rời đi. Cả không gian chìm trong tĩnh lặng, chỉ còn tiếng gió luồn qua mái đình, tiếng chuông chùa ngân nga, và đôi khi, tiếng ai đó nghẹn ngào như gọi một cái tên đã xa. Không khí ấy vừa linh thiêng, vừa ma mị đến rợn người, khiến người chứng kiến không khỏi rùng mình nhưng cũng thấy lòng trào dâng niềm thương cảm.
Tín ngưỡng và những điều kiêng kỵ
Người Kinh Bắc xem việc dự chợ Âm Dương là hành động thành kính, không phải trò vui. Họ luôn giữ thái độ nghiêm trang, tránh cười nói lớn, tuyệt đối không gọi tên nhau để khỏi lẫn lộn với người âm. Đặc biệt, đồ vật mang đến chợ không được đem về, vì tất cả đều được xem là lễ gửi sang thế giới bên kia. Những điều kiêng kỵ ấy không phải mê tín, mà là cách thể hiện lòng tôn trọng với cõi vô hình, gìn giữ sự cân bằng giữa âm và dương. Người ta tin rằng, ai đến chợ với tấm lòng trong sáng, biết khấn nguyện điều lành thì cả năm sẽ gặp may mắn, gia đạo bình an.
Giá trị văn hóa và niềm tin của người Việt
Đằng sau vẻ huyền bí, chợ Âm Dương lại ẩn chứa triết lý nhân sinh sâu sắc. Với người Việt, cái chết không phải là kết thúc, mà chỉ là hành trình sang một thế giới khác. Phiên chợ chính là nơi để người sống gửi gắm tình cảm, còn người đã khuất được an ủi bởi lòng tưởng nhớ của con cháu. Sự tồn tại của chợ Âm Dương minh chứng cho niềm tin vĩnh cửu rằng tình thân không bị ngăn cách bởi ranh giới sinh tử. Giữa ánh nến lung linh và hương khói mờ ảo, người ta như cảm thấy mình đang nói chuyện với quá khứ, với những linh hồn vẫn quanh quẩn đâu đây.
Trải nghiệm du lịch tâm linh khó quên
Ngày nay, dù cuộc sống hiện đại đã làm thay đổi nhiều phong tục, nhưng chợ Âm Dương vẫn được tổ chức đều đặn mỗi năm ở Bắc Ninh. Du khách tìm đến không chỉ vì tò mò, mà để tận mắt chứng kiến một nghi lễ giao hòa giữa hai cõi, nơi con người bỗng trở nên nhỏ bé trước vũ trụ linh thiêng. Sau khi rời phiên chợ, bạn có thể ghé thăm những điểm du lịch nổi tiếng như chùa Phật Tích, đền Đô hay làng quan họ Viêm Xá – nơi lưu giữ nét văn hóa đặc trưng của Kinh Bắc. Một chuyến đi vừa rùng mình huyền bí, vừa đượm tình người, khiến ai từng đến cũng khó quên.
